Dünya genelinde 177 familyada toplanan 120.000 tür bulunur. Palearktikte 120 familya ve 29 579 tür, Türkiye’de ise 63 familya ve 1170’den fazla tür vardır. Yaz aylarında yakamızdan düşmeyi bilmezler.
13 Ekim 2012 Cumartesi
Sinek
Dünya genelinde 177 familyada toplanan 120.000 tür bulunur. Palearktikte 120 familya ve 29 579 tür, Türkiye’de ise 63 familya ve 1170’den fazla tür vardır. Yaz aylarında yakamızdan düşmeyi bilmezler.
Kaydol:
Kayıt Yorumları (Atom)
Vücutları çok fazla kitin içermediği için yumuşaktırlar. Yapı bakımından iki büyük gruba ayrılır:
YanıtlaSilNematocera (sivrisinekler) alt takımından iki kanatlıların vücudu zarif, ince yapılı, uzun üyeli ve çoğu diğer alt takımdan daha küçüktür.
Brachycera (sinekler ya da karasinekler) alt takımından iki kanatlıların vücudu tıknaz, kuvvetli yapılı, kısa üyeli ve çoğu diğer alt takımdan daha büyüktür.
Hepsi delici-emici ya da yalayıcı-emici ağız tipine sahiptir. Tam başkalaşımlı (holometabol) olduklarından larvaları ("kurt ya da kurtçuk") hem görünüş hem de yaşam tarzı bakımından erginlerinden oldukça farklıdır. Sarı, kahverengi, yeşil ya da siyah renkler, yapı ve pigment renklerdiir.
Cyclorrhapha grubundan sinekler duyargalarının üst kısmında yarım daire şeklinde bir yarık taşımasıyla tanınırlar. Puptan çıkmaya hazırlanırken, bu yarıktan vücut sıvısıyla dolmuş bir kese dışarıya doğru şişirilerek pupun patlatılması sağlanır. Başkalaşımdan sonra bu kese tekrar başın içine çekilir ve yerinde sadece kavisli bir iz kalır. Taksonomide bu iz çok önemlidir.
İki kanatlılar takımını diğer böcek takımlarından ayıran en önemli farkı yapı, arka kanatların değişime uğramasıyla oluşan ve denge görevi gören (halter) adlı ucu topuzlu yapıdır. Bu yapı ayrıca biraz farklı biçimde Strepsiptera takımında da bulunur.
Birçoğunda gözler büyüyerek başın büyük bir kısmını kaplamıştır. Gözlerin büyüklüğü ve yeri, familyaya ve eşeylere göre farklıdır. Dişilerin birleşik gözleri alında oldukça ayrı kalmasına karşın, erkeklerinde birbirine değer. Gözlerin yaygın rengi kırmızıdan koyu kahverengine kadar değişir ve bu renkler, bordo, koyu yeşil, kırmızı bantlarla bölünerek, göze çok güzel bir renklenme verirler. Mağaralarda yaşayanlarında gözler körelmiştir. Üçgen şeklinde dizilmiş üç nokta göz sadece ışığın algılanmasından sorumludur; fakat şekil göremezler.
YanıtlaSilKarasineğin (Musca domestica) duyu organlarının en hayret verici ve göz kamaştırıcı olanı,karmaşık bir yapıya sahip olan gözleridir.Karasineğin başındaki altı göz, ortalama 400 bin ommatidden (gözcük) meydana gelen mükemmel bir görme sistemidir. Her bir gözcük ayrı bir noktayı gördüğünden, görüntü beyinde biraraya getirildikten sonra bir mânâ çıkartılır. Yani her gözcük bir gözün bütün özelliklerine sahiptir. Hatta bu özelliği sayesinde arkasını da görebilir. Küçük olduklarından ve 2 mm yakınındaki bir cismi net olarak görebildiğinden, ayrı bir merceğe ihtiyaç yoktur. Bu gözlerin bir üstünlüğü de görme hızından gelir. İnsan gözü saniyede 20 ilâ 50 açık- koyu renk değişimini farkedebilirken, karasinekte bu, saniyede yaklaşık 200 defaya çıkar.
Üzüm salkımı ya da saçak şeklinde olan yumurtalıklarında meydana gelen, uzun-oval, çok defa üzerinde yapılaşmalar olan yumurtalarını tek tek ya da topluca bırakırlar.
YanıtlaSilBazı sinekler, özellikle asalak olanlar, larva doğururlar (larvipar) ve dışarı çıkan larvalar hemen pup olur.
Larvalar başkalaşım gösteren bütün böceklerde olduğu gibi, erginlerine hiç benzemezler. Kural olarak sinek larvalarının ("kurt ya da kurtçuk") gelişmesinde birbirlerinden deri değiştirme ile ayrılan 3-4 evre vardır.
Pup evresi sivrisineklerde ve ilkel sineklerde mumya pup tipidir. Buna karşılık Cyclorrhapha grubundan sineklerde, puplar sondan bir önceki, yani üçüncü devrede meydana gelen bir pup derisi (puparium) içinde bulunur ve bu tipe çıngıraklı pup denir.
Trake sistemi erginlerde iyi gelişmiştir. Karasinek (Musca domestica), kanatlarını saniyede 200 defa çırparken, dinlenme esnasında harcadığı enerjinin yaklaşık 100 katı bir enerji harcar. Aktif uçuş, çok enerji gerektiren bir fiil ve ancak düzenli oksijen temini ile mümkün olabilir. Karın bölgesine dizilen düzinelerce açıklıktan (stigma) rahatlıkla nefes alıp verebilir. Bu gözeneklerden giren hava, daha küçük kanalcıklara ayrılan borularla hücrelere muntazaman iletilir. Sinek, bir yere konduğu zaman, karın kaslarını kasarak, içeriye hava pompalar. Uçma esnasında buna gerek duymaz. Çünkü, saniyede 200 defa çırpılan kanatlar, zaten kâfi miktarda hava girmesini sağlarlar. Böylece sinek, nefes alıp vermek için ayrı bir enerji sarf etmez.
YanıtlaSilBesin olarak sıvı maddeleri alırlar. Sıvının emilmesi, besin kanalının ön kısmında bulunan iki emme pompası ile gerçekleşir. Genellikle besinler yemek borusuna ince bir kanalla bağlı olan büyük hacimli kursakta depolanır.
YanıtlaSilSaprofaj beslenmeden iç asalaklık (endoparazitizm)'a kadar bütün geçiş kademesini gösteren türleri vardır.
Sinekler uçuş için yön tayini ve kontrolünde belirleyici rol oynayan organlarını büyük bir titizlikle son bir defa gözden geçirir. Sonra sanki uçuş takımlarının son kontrolünü yaparak uçuşa geçecek pilot gibi, ön tarafındaki denge organlarını (halter) ayarlar ve uçuş pozisyonunu alır. Son olarak, antenlerinin ucundaki alıcılar (reseptör) vasıtasıyla, rüzgârın şiddetine ve yönüne göre kalkış açı ve hızını ayarlar ve nihayet havalanır. Bu hazırlıklar çok çok kısa bir zamanda cereyan eder. Uçuşa geçer geçmez kısa sürede hızlanabilir ve giderek yaklaşık saatte 10 km gibi bir hıza erişir.
YanıtlaSilKısa antenli, iri gözlü, 6- 8 mm kadar boya sahip olan karasineğin (Musca domestica) ağzı küt uçlu hortuma benzer. Hortumun ucu süngerimsi bir yastık şeklinde olup, üzerinde ince kanalcıklar halinde birçok delik bulunur. Göğüs kısmının iki yanında yer alan ve bir bölümü vücudun içine gömülü olan bu kanatlar, sinirlerle bölünmüş, çok ince bir zardan meydana gelir. Bunlar birbirinden bağımsız da hareket edebilir. Ancak uçuş esnası hariç. Uçuş esnasında, tek kanatlı uçaklarda görüldüğü gibi, tek bir eksen üzerinde gidip gelirler. Bu kanatların hareketini sağlayan kaslar, sinek uçmaya başlar başlamaz kasılır, inişe geçtiğinde de gevşer. Uçuşa geçerken, sinirlerin denetimindeki bu kas ve kanat hareketleri, bir zaman sonra otomatik hale gelir. Karasinek kanatlarını son derece hızlı çırpar. Bu çırpış ona, uçuşta kararlılık sağlar.
Sinekler (Diptera), Strepsiptera (yelpaze kanatlılar), Mecoptera (akrep sinekleri) ve Siphonaptera (pireler) takımlarıyla birlikte Antliophora adı altında bir üst grupta toplanırlar. Bu grup Lepidoptera (pul kanatlılar) ve Trichoptera (kundak böcekleri) takımlarıyla birlikte Panorpida adı altında daha büyük bir grup oluşturur.
YanıtlaSilSivrisinekler
YanıtlaSilAnopheles gambiae
Chironomidae
Simuliidae
Tipulidae
Alt takım: Nematocera (Sivrisinekler)
İnfratakım: Axymyiomorpha
Familya: Axymyiidae
İnfratakım: Culicomorpha
Üst familya: Culicoidea
Familya: Dixidae
Familya: Corethrellidae
Familya: Chaoboridae
Familya: Culicidae
Üst familya: Chironomoidea
Familya: Thaumaleidae
Familya: Simuliidae
Familya: Ceratopogonidae
Familya: Chironomidae
İnfratakım: Blephariceromorpha
Familya: Blephariceridae
Familya: Deuterophlebiidae
Familya: Nymphomyiidae
İnfratakım: Bibionomorpha
Familya: Anisopodidae
Familya: Bibionidae
Familya: Bolitophilidae
Familya: Cecidomyiidae
Familya: Diadocidiidae
Familya: Ditomyiidae
Familya: Hesperinidae
Familya: Keroplatidae
Familya: Lygistorrhinidae
Familya: Mycetophilidae
Familya: Pachyneuridae
Familya: Rangomaramidae
Familya: Sciaridae
İnfratakım: Psychodomorpha
Familya: Canthyloscelididae
Familya: Perissommatidae
Familya: Psychodidae
Familya: Scatopsidae
İnfratakım: Ptychopteromorpha
Familya: Ptychopteridae
Familya: Tanyderidae
İnfratakım: Tipulomorpha
Familya: Cylindrotomidae
Familya: Limoniidae
Familya: Pediciidae
Familya: Tipulidae
Familya: Trichoceridae
Karasinekler
YanıtlaSilDioctria atricapilla
Bombylius major
Empis opaca
Fannia canicularis
Silvius alpinus
Tabanus.bovinus
Stratiomys maculosa
Chloromyia formosa
Coenomyia ferruginea
bir sinek türü
Alt takım: Brachycera (Karasinekler)
İnfratakım: Asilomorpha
Familya: Asiloidea
Familya: Empidoidea
Familya: Nemestrinoidea
İnfratakım: Muscomorpha
Seksiyon: Aschiza
Üst familya: Platypezoidea
Familya: Phoridae
Familya: Opetiidae
Familya: Ironomyiidae
Familya: Lonchopteridae
Familya: Platypezidae
Üst familya: Syrphoidea
Familya: Syrphidae
Familya: Pipunculidae
Seksiyon: Schizophora
Alt seksiyon: Acalyptratae
Üst familya: Conopoidea
Familya: Conopidae
Üst familya: Tephritoidea
Familya: Lonchaeidae
Familya: Pallopteridae
Familya: Piophilidae
Familya: Platystomatidae
Familya: Pyrgotidae
Familya: Richardiidae
Familya: Tephritidae
Familya: Ulidiidae (Otitidae)
Üst familya: Nerioidea
Familya: Cypselosomatidae
Familya: Micropezidae
Familya: Neriidae
Familya: Pseudopomyzidae
Üst familya: Diopsoidea
Familya: Diopsidae
Familya: Gobryidae
Familya: Megamerinidae
Familya: Nothybidae
Familya: Psilidae
Familya: Somatiidae
Familya: Strongylophthalmyiidae
Familya: Syringogastridae
Familya: Tanypezidae
Üst familya: Sciomyzoidea
Familya: Coelopidae
Familya: Dryomyzidae
Familya: Helosciomyzidae
Familya: Ropalomeridae
Familya: Huttoninidae
Familya: Heterocheilidae
Familya: Phaeomyiidae
Familya: Sepsidae
Familya: Sciomyzidae
Üst familya: Sphaeroceroidea
Familya: Chyromyidae
Familya: Heleomyzidae
Familya: Sphaeroceridae
Familya: Nannodastiidae
Üst familya: Lauxanioidea
Familya: Celyphidae
Familya: Chamaemyiidae
Familya: Eurychoromyiidae
Familya: Lauxaniidae
Üst familya: Opomyzoidea
Familya: Agromyzidae
Familya: Anthomyzidae
Familya: Asteiidae
Familya: Aulacigastridae
Familya: Clusiidae
Familya: Fergusoninidae
Familya: Marginidae
Familya: Neminidae
Familya: Neurochaetidae
Familya: Odiniidae
Familya: Opomyzidae
Familya: Periscelididae
Familya: Teratomyzidae
Familya: Xenasteiidae
Üst familya: Ephydroidea
Familya: Camillidae
Familya: Curtonotidae
Familya: Diastatidae
Familya: Ephydridae
Familya: Drosophilidae
Üst familya: Carnoidea
Familya: Acartophthalmidae
Familya: Australimyzidae
Familya: Braulidae
Familya: Canacidae
Familya: Carnidae
Familya: Chloropidae
Familya: Cryptochaetidae
Familya: Inbiomyiidae
Familya: Milichiidae
Familya: Tethinidae
Alt seksiyon: Calyptratae
Üst familya: Muscoidea
Familya: Anthomyiidae
Familya: Fanniidae
Familya: Muscidae
Familya: Scathophagidae
Üst familya: Oestroidea
Familya: Calliphoridae
Familya: Mystacinobiidae
Familya: Oestridae
Familya: Rhinophoridae
Familya: Sarcophagidae
Familya: Tachinidae
Üst familya: Hippoboscoidea
Familya: Glossinidae
Familya: Hippoboscidae
Familya: Mormotomyiidae
Familya: Nycteribiidae
Familya: Streblidae
İnfratakım: Stratiomyomorpha
Familya: Pantophthalmidae
Familya: Stratiomyidae
Familya: Xylomyidae
İnfratakım: Tabanomorpha
Familya: Athericidae
Familya: Austroleptidae
Familya: Oreoleptidae
Familya: Pelecorhynchidae
Familya: Rhagionidae
Familya: Spaniidae
Familya: Tabanidae
İnfratakım: Vermileonomorpha
Familya: Vermileonidae
İnfratakım: Xylophagomorpha
Familya: Xylophagidae
Kaynakça
YanıtlaSilProf. Dr. Ali Demirsoy (1992), Yaşamın Temel Kuralları (Entomoloji)